ظروف سرامیکی ظروفی هستند که به طور کامل از خاک رس ساخته می‌شوند و با طی کردن فرآیندهای شکل دادن، خشک کردن، حرارت‌دهی در کوره و در نهایت لعاب زدن به دست می‌آیند. تفاوتی که این ظروف با ظروف سفالی دارند در قابلیت لعاب‌پذیری و همچنین دمای کوره است. لعاب‌کاری باعث ایجاد یک پوشش درخشان و شفاف بر روی سطح ظرف شده و مقاومت و استحکام آن را افزایش می‌دهد. در این مطلب به بررسی روش‌های مختلف لعاب‌کاری ظروف سرامیکی می‌پردازیم و با انواع لعاب آشنا می‌شویم.
[elementor-template id=”3393″]
لعاب‌کاری ظروف سرامیکی چیست؟
لعاب یک پوشش شیشه مانند است که ضخامت کم و سختی زیادی دارد. لعاب‌ها با ذوب، اختلاط و آسیاب مواد اولیه تهیه شده و با استفاده از روش‌های مختلفی بر روی بدنه اجسام اعمال می‌شوند. پس از آن ظرف یا وسیله در کوره مورد حرارت قرار می‌گیرد و استحکام و سختی زیادی پیدا می‌کند. علاوه بر این لعاب‌کاری سبب افزایش درخشندگی و زیبایی ظرف شده و مانع از آسیب به ساختار و بافت آن می‌شود.
در خصوص رنگ و کیفیت لعاب هم باید اشاره شود که نوع فرمول و مواد تشکیل‌دهنده لعاب، در رنگ و کیفیت آن تاثیر زیادی دارد. از بیشترین ترکیبات معدنی که در ترکیب لعاب استفاده می‌شوند میتوان به اکسید آهن، اکسید کبالت، اکسید کروم، اکسید مس و کربنات مس اشاره کرد.
مراحل لعاب‌کاری ظروف سرامیکی
برای لعاب زدن ظروف سرامیکی باید مواد تشکیل‌دهنده لعاب را آسیاب کرده و به یک مایع خمیری و در عین حال رقیق تبدیل کرد. پس از آن سطح ظرف سرامیکی پخته شده در کوره را با این مایع پوشش می‌دهند. بعد از لعاب‌کاری، ظرف مجددا در داخل کوره و تحت حرارت بالا قرار داده می‌شود تا به خوبی پخته شود. گاهی اوقات ظروف سرامیکی دو بار مورد لعاب‌کاری قرار می‌گیرند. در بار دوم با لعاب دیگر، ظرف رنگ‌آمیزی یا خطاطی شده و مجددا در کوره قرار داده می‌شود. این کار باعث افزایش مقاومت و همچنین زیباتر شدن ظرف سرامیکی می‌شود.
انواع لعاب ظروف سرامیکی
لعاب‌کاری ظروف سرامیکی با استفاده از لعاب‌های مختلفی قابل انجام است. در این خصوص میتوان به روش‌های مختلف لعاب کاری ظروف سرامیکی اشاره کرد:
- لعاب قلیایی: این لعاب از لعاب‌های مرسوم و رایج است که در گذشته رواج زیادی داشته است. با این حال با گذشت زمان و ظهور لعاب‌های جدید، استفاده از لعاب قلیایی تقریبا منسوخ شده است. لعاب قلیایی ترکیبی از سیلیس خام، شیشه قلیایی و بلور یا شیشه خرده است که برای تهیه آن از گیاهی به نام اشنون نیز استفاده می‌شود.
- لعاب سربی: این لعاب ترکیبی از سیلیس خام، بلور و اکسید سرب است که برای تهیه اکسید سرب باید به سرب حرارت داده شود. پس از حرارت‌دهی به سرب و تبدیل آن به پودر نرم، آن را با سیلیس خام، بلور و آب ترکیب می‌کنند. در این زمان یک لعاب بی‌رنگ به دست می‌آید که با ترکیب با اکسید فلزات مختلف رنگ متنوعی پیدا می‌کند.
- لعاب شفاف: لعاب ترنسپرنت یا شفاف از دیگر انواع لعاب ظروف سرامیکی است که حالتی براق و شیشه‌ای دارد. شفافیت این لعاب‌ها به گونه‌ای است که نور تابیده شده به ظرف میتواند از لعاب عبور کند. لعاب‌های شفاف بیشتر برای نقاشی‌های زیر لعابی استفاده می‌شوند.
- لعاب کدر: لعاب اپک یا کدر برعکس لعاب شفاف است و نور تابیده شده به ظرف از لعاب عبور نمی‌کند. لعاب کدر خاصیت پوشانندگی بالایی دارد و برای ظروف سرامیکی تک رنگ و یکپارچه بسیار مناسب است.
- لعاب مات: سطح لعاب مات از حالت زبر و ماتی برخوردار است. برای همین انعکاس نور از روی آن صورت نمی‌گیرد. ظروف سرامیکی با لعاب مات گزینه بسیار خوبی در دکوراسیون‌های داخلی با حالت ملایم و ملیح هستند.
- لعاب زرین فام: این لعاب از قدیمی‌ترین لعاب‌ها در ایران است و زمان استفاده از آن به دوره سلجوقیان بر می‌گردد. برای رسیدن به این لعاب در ابتدا سطح ظرف با لایه‌ای از لعاب کدر پوشش داده شده و در کوره پخته می‌شود. پس از آن لعابی از ترکیب نیترات نقره، نیترات بیسموت و سولفات مس بر روی آن اعمال می‌شود.
- لعاب رنگین کمانی: لعاب رنگین کمانی که به لعاب قازمغازی هم معروف است، از زیباترین انواع لعاب در ظروف سرامیکی محسوب می‌شود. رنگ لعاب رنگین کمانی از پراکندگی شعاع‌های نور از طریق بلورهای ریز به وجود می‌آید.
- لعاب کریستالی: در این لعاب‌ها کریستال‌های کوچکی در زیر لعاب نقش می‌بندد. لعاب‌کاری این دسته از لعاب‌ها کمی دشوار است و روش پخت آنها متفاوت از سایر لعاب‌ها می‌باشد.
بررسی روش‌های مختلف لعاب‌کاری برای ظروف سرامیکی
یکی از مراحل حساس و مهم ساخت ظروف سرامیکی، انتخاب روش لعاب‌کاری است. برای انتخاب روش لعاب‌کاری باید به نوع محصول، شکل و اندازه محصول، محیط کارگاه، نیروی کار و هزینه تامین انرژی توجه شود.
لعاب‌کاری با استفاده از قلم مو
لعاب‌کاری با استفاده از قلم مو، برای ظروفی که قرار است قطعه‌ای از آن با رنگ‌های مختلف لعاب‌کاری شود مناسب است. از این تکنیک بیشتر برای لعاب‌کاری نقوش دیواری، مجسمه و مواردی از این دست استفاده می‌شود.
لعاب‌کاری به روش غوطه‌ور شدن
برای لعاب‌کاری ظروف سرامیکی به روش غوطه‌ور شدن، بدنه ظرف وارد ظرف دوغاب لعاب می‌شود. با وارد شدن ظرف داخل دوغاب، لعاب به طور کامل جذب بدنه ظرف می‌شود. این روش بسیار ساده، کارآمد و سریع است و به لوازم و تجهیزات کمی نیاز دارد. تنها باید از تخصص و مهارت بالایی برخوردار بوده تا لعاب‌کاری به شیوه صحیحی انجام شود.
لعاب‌کاری به روش ریختنی
یکی از روش‌های رایج لعاب‌کاری ظروف سرامیکی، روش ریختنی نام دارد که یک روش سریع و اقتصادی است. برای انجام این تکنیک ظرف مورد نظر باید از سطح مقطع بزرگ و کم عمقی برخوردار باشد. برای سهولت انجام کار، ظرف را بر روی یک پایه گردان قرار می‌دهند تا هم زمان با ریختن لعاب روی قطعه بتوان پایه گردان و قطعه را حرکت داد.
لعاب‌کاری به روش اسپری کردن
در لعاب‌کاری به روش اسپری کردن، لعاب با فشار بالا بر روی سطح ظرف اعمال می‌شود. مزیتی که این روش از لعاب‌کاری دارد این است که خیلی ساده و سریع انجام می‌شود و دستگاه‌ها و لوازم آن قابل حمل می‌باشند. در این تکنیک میتوان لعاب را با ضخامت‌های مختلف بر روی بدنه ظرف اعمال کرد. لعاب‌کاری به روش اسپری کردن یکی از بهترین روش‌های لعاب‌کاری برای ظروف بزرگ با اشکال پیچیده است.
لعاب‌کاری به روش آبشاری
آخرین روش لعاب‌کاری ظروف سرامیکی، لعاب‌کاری آبشاری نام دارد. در این روش یک بخش متحرک همچون دیسک وجود دارد که بدنه ظرف از زیر آن حرکت می‌کند. لعاب هم از سوراخ موجود در آن بر روی بدنه ریخته می‌شود. برای تغییر ضخامت و وزن لعاب هم میتوان سرعت دیسک را تغییر داده و کم یا زیاد کرد.
جمع بندی
لعاب‌کاری یکی از اصلی‌ترین و مهمترین مراحل ساخت ظروف سرامیکی است و باید با توجه به نوع ظرف، شکل و اندازه ظرف و محیط کارگاه انتخاب شود. از انواع روش‌های لعاب‌کاری ظروف سرامیکی باید به روش ریختنی، روش غوطه‌ور شدن، روش اسپری کردن و روش آبشاری اشاره کرد. لعاب ظروف سرامیکی هم میتواند از نوع سربی، شفاف، کدر، مات، رنگین کمانی و یا زرین فام در نظر گرفته شود. اگر قصد خرید ظروف سرامیکی گلیمی را دارید از فروشگاه سرامیک غزال خریداری نمایید.
ارسال دیدگاه: